Autor: Julian Boss-Gosławski | Tytuł pracy: Zwycięstwo | Data powstania: 1970
Jak zapisano w regulaminie Poznańskich Spotkań Rzeźbiarskich, realizowane podczas pleneru rzeźby miały „obrazować ideę zwycięstwa[1]”. Jedną z prac odpowiadających na to wezwanie, odnoszące się do szturmu Armii Czerwonej na Cytadelę w 1945 roku, jest Zwycięstwo Juliana Bossa-Gosławskiego. Łączy ono modernistyczną formę z politycznym zaangażowaniem, odpowiadającym oficjalnym założeniom budowy parku. Już w recenzji wystawy projektów – zorganizowanej w poznańskim BWA (dziś Galeria Miejska „Arsenał”) w 1969 roku – Jan Dahl, chwaląc modele Bossa-Gosławskiego jako „propozycje przemyślane, ekspresyjne, dobrze rozrzeźbione”, zwracał uwagę na ich „czytelne sugestie treściowe”[2].
Jak podaje Jarosław Mulczyński, Boss-Gosławski jako pierwszy w środowisku poznańskim wprowadził do rzeźby metal[3]. Praca składa się z pięciu ustawionych pionowo kątowników o zróżnicowanych, ostro zakończonych wykrojach, do których w połowie przytwierdzone zostały poziomo trzy trójkątne płyty stalowe. Zdobycie tego materiału stanowiło dla organizatorów wydarzenia poważny problem. Z zachowanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu dokumentów Poznańskich Spotkań Rzeźbiarskich wynika, że Julian Boss-Gosławski – tak jak i pozostali artyści pracujący w metalu – musiał zmodyfikować projekt swojej rzeźby[4]. Pierwotna wersja pracy była znacznie bardziej ekspresyjna i sugestywniej nawiązywała do tematyki bitewnej. Prawdopodobnie to właśnie problemy technologiczno-materiałowe, z jakimi zmagali się organizatorzy wydarzenia, przesądziły o niekorzystnych modyfikacjach i finalnym wyglądzie rzeźby Zwycięstwo, którą Bartłomiej Kurka krytykował w Magazynie „Nurt” następująco:
„[…] nie jest jednak ona zwycięstwem Gosławskiego. Zła skala, za mała do tej lokalizacji, powoduje, że nie najciekawszej pracy Gosławskiego (od którego to autora spodziewano się, jak mniemam, uzyskać lepszą pracę), można po prostu nie zauważyć, względnie zauważywszy – zlekceważyć”[5].
Więcej o projekcie Park Przyjaźni.
Julian Boss-Gosławski (ur. 1926 r. Poznań, zm. 2012 r. Gniezno) – rzeźbiarz, autor form monumentalnych, specjalizujący się w metaloplastyce. Jego pierwsze rzeźby powstawały w technice łączącej opalane drewno ze spawanym żelazem. Jako pierwszy w środowisku poznańskim stosował w rzeźbie metalowe pręty i druty, a także nowe techniki obróbki metalu, takie jak spawanie i wykuwanie.
W latach 1946–50 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu i Sopocie na Wydziale Rzeźby. Od 1967 do 1970 roku pracował na poznańskiej PWSSP, gdzie prowadził ćwiczenia i wykłady z zakresu rzeźby w metalu. Wystawiał swoje pierwsze prace z awangardową grupą 4F+R reaktywowaną w roku 1956. W roku 1965 i 1967 uczestniczył w Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Brał udział w licznych wystawach w kraju i za granicą, m.in. w galerii Klub „Krzywe Koło” w Warszawie (1957, indywidualna); w Klubie ZPAP Poznań (1957, indywidualna); w wystawach Grupy 4F+R w Poznaniu (1955) i Warszawie (1957); w II Wystawie Sztuki Nowoczesnej w CBWA Zachęta w Warszawie (1957); Wystawie polskiej sztuki nowoczesnej w Jugosławii (1957); Rzeźba, Medale, Malarstwo, Rysunek w CBWA Zachęta w Warszawie (1973); Rzeźba polska 1944 – 1984 w Galerii Arsenał w Poznaniu (1986).
Autor pomnika Braterstwa Broni w Szprotawie (1963), pomnika Pomordowanych Więźniów Politycznych w Słońsku (1964), rzeźby Król i Królowa przed Wiepofamą w Poznaniu (1965), współautor wersji konkursowej Pomnika Armii Poznań (1978).
[1] Poznańskie Spotkania Rzeźbiarskie na Cytadeli 1968-1970, Archiwum Państwowe w Poznaniu, zespół: Prezydium Rady Narodowej miasta Poznania, sygn. 2169.
[2] J. Dahl, Wielkie przedsięwzięcia połowa czy początek , „Nurt” 1969, nr 3 (47), s. 49-54.
[3] J. Mulczyński, Odmienić przestrzeń. Rzeźby plenerowe na Cytadeli, „Kronika Miasta Poznania” 2011, nr 4, s. 279.
[4] Poznańskie Spotkania Rzeźbiarskie na Cytadeli 1968-1970, dz. cyt.
[5] B. Kurka, Wykorzystana szansa?, „Nurt” 1971, nr 4 (72), s. 45-47.
