Projekt Miasto Sztuki realizowany był w roku 2019.

Fotografie: Anka Gregorczyk

Opieka merytoryczna i redakcja: Anna Borowiec

Opracowanie opisów rzeźb i biogramów: Mateusz Bieczyński, Anna Borowiec, Dominika Kaszewska, Jagoda Witkowska

Opracowanie tekstu informacyjnego: Anna Borowiec

Opracowanie strony: Tomasz Jurek

Projekt Miasto Sztuki realizowany był w roku 2019 jako część Repozytorium form przestrzennych, które docelowo uwzględniać będzie wszystkie obiekty stojące na terenie miasta Poznania. Podobnie jak w przypadku Parku Przyjaźni (2018) w ramach zadania powstał nowy cykl fotografii autorstwa Anki Gregorczyk, która wykonywała zdjęcia wybranym rzeźbom latem i wczesną jesienią 2019 roku.

Miasto Sztuki obejmuje opracowanie form przestrzennych, które pojawiły się w Poznaniu w ciągu ostatnich kilkunastu lat, w okresie między 2002 a 2018 rokiem. Jego nazwa nawiązuje do projektu Poznań Miasto Sztuki realizowanego od 2005 roku przez Wielkopolskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych. Wydarzeniem inicjującym to przedsięwzięcie była realizacja w 2002 roku plenerowej instalacji Nierozpoznani Magdaleny Abakanowicz na poznańskiej Cytadeli.

Założeniem pomysłodawców Poznania Miasta Sztuki było ulokowanie w przestrzeni publicznej form przestrzennych, instalacji, rzeźb i obiektów autorstwa znanych współczesnych artystów, takich jak Heinz Mack, David Černý czy Jan Berdyszak. Głównym celem projektu Wielkopolskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych było wzmocnienie wizerunku Poznania jako nowoczesnego ośrodka promującego sztukę współczesną. Zaproszonym autorom zaproponowano realizację prac nawiązujących do miejsca, w którym docelowo miały zostać ustawione. Wszystkie powstałe w ramach tej inicjatywy obiekty, instalacje i rzeźby korespondują z istniejącą przestrzenią, wzbogacając swoją formą kontekst każdego z tych obszarów.

Pozostałe formy opracowane w ramach zadania Miasto Sztuki powstały w ciągu ostatnich kilku lat, w wyniku innych inicjatyw podejmowanych przy współudziale miasta Poznania. Jedną z nich była idea stworzenia rzeźb plenerowych z okazji zbliżających się Mistrzostw Euro 2012. W 2009 roku podczas przygotowań do tej imprezy pojawił się pomysł zainicjowania projektu Poznań Galeria Euro, którego rezultatem miało być stworzenie cyklu form przestrzennych odwołujących się do idei tego sportowego wydarzenia i podnoszących wizualną atrakcyjność miasta. Funkcję kuratora galerii i honorowego ambasadora Euro 2012 zgodził się pełnić Maciej Kurak. Inaugurująca ten projekt rzeźba artysty Grafika wykonana 2010 roku, została jednak niedługo po odsłonięciu zniszczona.

Na terenie Poznania znajduje się kilkadziesiąt form przestrzennych, które powstawały w okresie powojennym. Historia fundowania dzieł sztuki w tym mieście ma swoją długą tradycję. Na początku XX stulecia działała tutaj żydowska fundacja pamięci S.D Jaffégo (S.D. Jafféschen Stiftung), której celem było upiększanie Poznania przez zakup dzieł sztuki przeznaczonych dla przestrzeni publicznej. 26 lipca 1908 roku odsłonięto zakupioną ze środków tej organizacji brązową rzeźbę Maxa Klingera Kąpiąca się, która początkowo ulokowana była na dawnej Alei Wilhelma (obecnie Aleje Marcinkowskiego) w pobliżu Kaiser Friedrich Museum (obecnie Muzeum Narodowe). W 1913 roku przeniesiono ją do Parku Goethego (obecnie Stanisława Moniuszki), a dziś znajduje się w poznańskiej Palmiarni. Rok później fundacja Gustava Kronthala, bogatego żydowskiego fabrykanta, ufundowała stojącą w pobliżu Kąpiącej się Klingera fontannę z delfinami zwaną fontanną Lederera lub Kronthalów^[1]. Kronthal, znany kolekcjoner sztuki, utworzył w 1903 roku Shidtische Gustav – Kronthal Stiftung^[2], której celem było również kupowanie dzieł sztuki, przekazywanych następnie do poznańskiego muzeum.

Okresem szczególnie ważnym w historii poznańskiej rzeźby plenerowej był przełom lat 60. i 70. Był to czas, w którym odbywało się wiele spotkań i konkursów rzeźbiarskich z myślą o realizacji zaprojektowanych przez artystów obiektów w otwartej przestrzeni miasta. Rezultatem tych działań jest m.in. zespół rzeźb usytuowanych na poznańskiej Cytadeli, czy też formy stojące pomiędzy blokami na Ratajach. W 1969 roku grupa artystów związanych z poznańską Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych (Zofia Günther, Gabriela Kapela-Rzyska, Zdzisław Łosiński i Wacław Twarowski) stworzyła projekt generalny iluminacji miasta Poznania, który zakładał ustawienie w przestrzeni centrum trzydziestu pięciu kinetycznych rzeźb iluminowanych. Formy te zaprezentowano publiczności na wystawie Światło – ruch – przestrzeń w poznańskim BWA w maju 1969 roku, co spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem. Niestety projektu nigdy nie zrealizowano. Nie powstały także zaprojektowane przez ten sam zespół rzeźby świetlne przedstawione rok później na wystawie Przedmiot a otoczenie, które miały zostać ustawione na trasach wylotowych do miasta.

Kolejnym etapem planowanych działań w ramach realizowanego zadania Repozytorium form przestrzennych będzie projekt poświęcony rzeźbom plenerowym stojącym na poznańskich Ratajach.

Z powodu uszkodzenia rzeźby Golem jesienią 2019 roku, co uniemożliwiło wykonanie sesji fotograficznej obiektu, na potrzeby projektu Miasto Sztuki wykorzystano tymczasowo fotografie pochodzące z zasobów Miejskiego Portalu Fotograficznego.

Anna Borowiec

[1] I. Błaszczyk, J. Wiesiołowski, Artur Kronthal – poznański burgeois, „Kronika Miasta Poznania”, 2009, nr 1, s. 172–183.

[2] B. Franke, Die Residenzstadt Posen und ihre Verwaltung im Jahre 1911, Poznań 1911, s. 512–513.

Anka Gregorczyk – artystka fotograf, dokumentalistka, planistka przestrzenna, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, obecnie studentka fotografii na studiach magisterskich Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. W swojej twórczości skupia się na reinterpretacji przestrzeni życia człowieka i zmienianych przez jego aktywność krajobrazach, czuje się najlepiej w fotografii architektury i nowym dokumencie. Członkini Związku Polskich Artystów Fotografików, była członkini Stowarzyszenia Architektów Polskich. Inicjatorka i prezes Stowarzyszenia FOTSPOT. Animatorka kultury i założycielka galerii Centrala w Poznaniu.

Stypendystka Marszałka Województwa Wielkopolskiego (2016) oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie sztuk wizualnych (2018).

Laureatka nagród i wyróżnień, m.in.: The Budapest International Foto Awards (2019), Wielkopolska Press Photo (2018), Moja Wielkopolska im. Ireneusza Zjeżdżałki (2014, 2018), Moscow International Foto Awards (2018), Eastreet 4 (2017), Międzynarodowe Biennale Fotografii  Krajobrazu (2016), laureatka przeglądu ’30 under 30 Women Photographers’ (2012),

Brała udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych, m.in.: Showcase of Parallel 3rd cycle Artists, Capa Center, Budapeszt, Węgry (2019); EASTREET 4, Centrum Spotkania Kultur, Lublin (2017); The Open Road, Galeria FOTSPOT, Poznań (2017); Nieprzestrzenie, Galeria Trzecie Oko, Kraków (2015); Fotoarchitektura, SARP, Poznań (2014); Terytorium – LOKALSI, Galeria Miejska ARSENAŁ, Poznań (2014); Archimetrie, SPOT, Poznań (2011).

– annagregorczyk.com –